တရားဓမ္မ

ခန္ဓာ ၅-ပါး အကြောင်း

ရုပ်ခန္ဓာ ၁-ပါးနှင့် နာမ်ခန္ဓာ ၄-ပါး ပေါင်းစပ်ဖွဲ့စည်းထားသည်။ (၁) ရူပက္ခန္ဓာ – ဖောက်ပြန်တတ်သော ရုပ်အစုအဝေး (ပြောင်းလဲပျက်စီးတတ်သည့် သဘောရှိသော ရုပ်အစုအဝေး။)(၂) ဝေဒနာက္ခန္ဓာ – ခံစားတတ်သော နာမ်အစုအဝေး။(၃) သညက္ခန္ဓာ – မှတ်သားတတ်သောသဘောကို သညက္ခန္ဓာဟုခေါ်ပါသည်။ (သင်ညက်ခန်ဒါ ဟု အသံထွက်ပါသည်။) (၄) သင်္ခါရက္ခန္ဓာ – စေ့စော်၊တိုက်တွန်း၊ပြုပြင်တက်သောနာမ်အစုအဝေး။(၅) ဝိဉာဏက္ခန္ဓာ – သိမှုနာမ်အစုအဝေး။ သရုပ် (၁) ရူပက္ခန္ဓာ – ရုပ် ၂၈-ပါး။(၂) ဝေဒနာက္ခန္ဓာ – ဝေဒနာစေတသိက်။(၃) သညက္ခန္ဓာ – သညာစေတသိက်။(၄) သင်္ခါရက္ခန္ဓာ – ဝေဒနာ, သညာ မှကြွင်းသော စေတသိက် ၅၀။(၅) ဝိဉာဏက္ခန္ဓာ – စိတ် ၈၉-ပါး။ ကျမ်းညွှန်း …

ခန္ဓာ ၅-ပါး အကြောင်း Read More »

စေတသိက် (၅၂) ပါး

စေတသိက်ဟူသည် “စေတသိက” ဟူသော ပါဠိမှ ဆင်းသက်လာသည့် ပါဠိပျက်စကားဖြစ်သောကြောင့် စေတသိက်ဟူ၍ “ကသတ်” ဖြင့် ရေးပြီး “စေတသိတ်”ဟု အသံထွက်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ အဘိဓမ္မာအရ စိတ်ကို မှီတွယ်၍ စိတ်ကို ခြယ်လှယ်တတ်သည့် သဘောကို စေတသိက်ဟု ခေါ်ပါသည်။ စေတသိက်၏ အင်္ဂါ (၄) ပါး (ဧကုပ္ပါဒ) စိတ်နှင့်အတူဖြစ်ခြင်း၊ (ဧကနိရောဓ) စိတ်နှင့် အတူချုပ်ခြင်း၊ (ဧကာရမ္မဏ) စိတ်နှင့်အာရုံတူခြင်းနှင့် (ဧကဝတ္ထုက) စိတ်နှင့်မှီရာ တူခြင်းတို့သည် စေတသိက်၏ အင်္ဂါရပ်အမျိုးအစား များဖြစ်ကြသည်။ ၁။ ဝိမိဿက (အညသမန်း) (၁၃) ပါး ၂။ ပါပဇာတိ (၁၄) ပါး ၃။ ကလျာဏဇာတိ (၂၅) ပါး = ပေါင်း (၅၂) ပါး …

စေတသိက် (၅၂) ပါး Read More »

စိတ်အကျဉ်း (၈၉)ပါး၊ စိတ်အကျယ်(၁၂၁)ပါး

စိတ်အကျဉ်း (၈၉)ပါး အကုသိုလ်စိတ် (၁၂) ပါးအဟတ်စိတ် (၁၈) ပါးကာမသောဘန (၂၄) ပါးရူပါဝစရစိတ် (၁၅) ပါးအရူပါဝစရစိတ် (၁၂) ပါးလောကုတ္တရာစိတ် အကျဉ်း (၈) ပါး စိတ်အကျယ်(၁၂၁)ပါး အကုသိုလ်စိတ် (၁၂) ပါး အဟတ်စိတ် (၁၈) ပါး ကာမသောဘန (၂၄) ပါး ရူပါဝစရစိတ် (၁၅) ပါး အရူပါဝစရစိတ် (၁၂) ပါး လောကုတ္တရာစိတ် အကျယ် (၄၀) ပါး အကုသိုလ်စိတ် (၁၂) ပါး (က) လောဘမူ (၈) ပါး ၁။ သောမနဿသဟဂုတ် ဒိဋ္ဌိဂတသမ္ပယုတ် အသင်္ခါရိကစိတ် ၂။ ။ ။ သသင်္ခါရိကစိတ် ၃။ ။ ဒိဋ္ဌိဂတဝိပ္ပယုတ် အသင်္ခါရိကစိတ် ၄။ ။ …

စိတ်အကျဉ်း (၈၉)ပါး၊ စိတ်အကျယ်(၁၂၁)ပါး Read More »

ဝိပဿနာ ခဏိကသမာဓိ ဆိုတာဘာလဲ

ဒီနေရာမှာ သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကပုဂ္ဂိုလ်အတွက် ဝိပဿနာ ခဏိကသမာဓိဆိုတာ ဘယ်လိုသမာဓိမျိုးလဲဆိုရင် ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းလမ်းစဉ်ကသွားတဲ့ သမာဓိကိုသာ ဝိပဿနာ ခဏိကသမာဓိလို့ ခေါ်ဆိုတာ  ဖြစ်ပါတယ်။  ဘာကြောင့်ပါလဲဆိုရင်တော့ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂအဋ္ဌကထာ၊ မဟာသတိပဋ္ဌာနသုတ္တန်အဋ္ဌကထာ နဲ့ တခြားသုတ္တန်ပေါင်းများစွာမှာ ဟောကြားဖွင့်ဆိုထားတဲ့အတိုင်း ဝိပဿနာပိုင်းသို့ ရောက်လာတဲ့အခါမှာ ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်း နာမ်ကမ္မဋ္ဌာန်းဆိုပြီး ကမ္မဋ္ဌာန်း နှစ်မျိုးရှိတဲ့အနက် ရုပ်ကမ္မဋ္ဌာန်းကို ရှုတော့မယ်ဆိုရင် သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကပုဂ္ဂိုလ်ရော၊ သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်ရော ပုဂ္ဂိုလ်နှစ်မျိုးစလုံးဟာ ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းအကျဉ်းနည်း၊ ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းအကျယ်နည်းဆိုပြီး နှစ်နည်းရှိတဲ့အနက် ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းနည်း တစ်မျိုးမျိုးနဲ့ ရှုဖို့ ညွှန်ကြားထားလို့ပါပဲ။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဝိပဿနာရှုလိုကြတဲ့ သမထယာနိကပုဂ္ဂိုလ်ရော၊ သုဒ္ဓဝိပဿနာယာနိကပုဂ္ဂိုလ်ရော ပုဂ္ဂိုလ်နှစ်မျိုးစလုံးကို ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းနည်းနဲ့ ဝိပဿနာ ရှုဖို့ ညွှန်ကြားထားလို့ပါပဲ။ ဒါ့ကြောင့် ဒီနေရာမှာ ဝိပဿနာခဏိကသမာဓိဆိုတာ ဘယ်လိုသမာဓိမျိုးလဲဆိုရင် ဓာတ်ကမ္မဋ္ဌာန်းလမ်းစဉ်ကသွားတဲ့ သမာဓိကိုသာ ဝိပဿနာ ခဏိကသမာဓိလို့ခေါ်ဆိုတာ  ဖြစ်ပါတယ်ဆိုပြီး ပြောနေရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။  …

ဝိပဿနာ ခဏိကသမာဓိ ဆိုတာဘာလဲ Read More »

မေတ္တသုတ် (ပါဠိ၊ မြန်မာပြန်)

မေတ္တသုတ် (ပါဠိ၊ မြန်မာပြန်) – ခုဒ္ဒကပါဌ၊ ဓမ္မပဒ၊ ဥဒါန၊ ဣတိဝုတ္တက၊ သုတ္တနိပါတ ယဿာနုဘာဝတော ယက္ခာ၊ နေဝ ဒဿေန္တိ ဘီသနံ။ ယဉှိ စေဝါ နုယုဉ္ဇန္တော၊ ရတ္တိန္ဒိဝ မတန္ဒိတော။သုခံ သုပတိ သုတ္တော စ၊ ပါပံ ကိဉ္စိ န ပဿတိ။ ဧဝမာဒိ ဂုဏူပေတံ။ ပရိတ္တံ တံ ဘဏာမ ဟေ။ (“ယဉှိ” ကို “ယင်ညှိ” ဟုဖတ်ပါ။) ၁။ ကရဏီယမတ္ထကုသလေန၊ ယန္တသန္တံ ပဒံ အဘိသမေစ္စ။ သက္ကော ဥဇူ စ သုဟုဇူ စ၊ သူဝစော စဿ မုဒု အနတိမာနီ။ ၁။ ငြိမ်းအေးသော နိဗ္ဗာန်သို့ ဥာဏ်ဖြင့် သက်ဝင်၍ …

မေတ္တသုတ် (ပါဠိ၊ မြန်မာပြန်) Read More »

စက္ခုဒွါရဝီထိ ၁၅/၁၆ ဝီထိ

ဝီထိဖြစ်ကြောင်း – စက္ခုပသာဒ + ရူပါရုံ + အလင်းရောင် + မနသီကာရ ပေါင်း ၁၅/၁၆ ဝီထိ စက္ခုဒွါရဝီထိ၌ ဖြစ်နိုင်သမျှစိတ်ပေါင်း ၄၆-ပါး ၁။ အတိမဟန္တာရုံတဒါရမ္မဏဝါရ (၁ သို့ ၂ ဝီထိ) “တီ န ဒ ပ စ သံ တီ ဝု ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ တ တ” ဘ ဘ           “ပ စ သံ တီ ဝု ဇ ဇ ဇ ဇ ဇ …

စက္ခုဒွါရဝီထိ ၁၅/၁၆ ဝီထိ Read More »

ဗောဓိပက္ခိယတရား (၃၇) ပါး

မဂ်ဉာဏ်၏အသင်းအပင်းတွင် ပါဝင်သော တရားစု (ဝါ) မဂ်ဉာဏ်ဘက်၌ ပါဝင်၍ မဂ်ဉာဏ်၏ အကျိုးကို သယ်ပိုးဆောင်ရွက်တတ်သော တရားစုကို ဗောဓိပက္ခိယဟု ခေါ်ပါသည်။ ဗောဓိယာ– မဂ်ဉာဏ်၏၊ပက္ခေ– အဖို့၌ (ဝါ) အပင်းအသင်း၌၊ဘဝါ– ဖြစ်ကုန်သောတရားတို့တည်း၊ဣတိ– ဤသို့သော အကြောင်း ကြောင့်၊ဗောဓိပက္ခိယာ– ဗောဓိပက္ခိယ မည်ကုန်၏။ (ဗောဓိပက္ခိယဒီပနီ) ဗောဓိပက္ခိယတရားစုများကား − (က) သတိပဋ္ဌာန် (၄) ပါး(ခ) သမ္မပ္ပဓာန် (၄) ပါး(ဂ) ဣဒ္ဓိပါဒ် (၄) ပါး(ဃ) ဣန္ဒြေ (၅) ပါး(င) ဗိုလ် (၅) ပါး(စ) ဗောဇ္ဈင် (၇) ပါး(ဆ) မဂ္ဂင် (၈) ပါး စုစုပေါင်း ၃၇ ပါးရှိသည်။ (က) သတိပဋ္ဌာန် (၄) ပါး …

ဗောဓိပက္ခိယတရား (၃၇) ပါး Read More »

ပဋ္ဌာန်းပစ္စည်းရှစ်မျိုးခွဲပုံ

၁။ သဟဇာတမျိုး၂။ အာရမ္မဏမျိုး၃။ အနန္တရူပနိဿယ ပကတူပမျိုး၄။ ပုရေဇာတမျိုး၅။ ပစ္ဆာဇာတမျိုး၆။ နာနက္ခဏိကကမ္မမျိုး၇။ ရုပ်အာဟာရမျိုး၈။ ရူပဇီဝိတိန္တိယမျိုး သဟဇာတမျိုး၊ အာရမ္မဏမျိုး၊ အနန္တရူပနိဿယ ပကတူပမျိုး၊ ပုရေဇာတမျိုး၊ ပစ္ဆာဇာတမျိုး၊ နာနက္ခဏိက ကမ္မမျိုး၊ ရုပ်အာဟာရမျိုး၊ ရူပဇီဝိတိန္တိယမျိုး အားဖြင့် နှစ်ပါး သော ပစ္စည်းတို့တွင်၊ တပါးပါးသော ပစ္စည်းမျိုး၌ သက်ဝင် သော ပစ္စည်းများကို၊ အင်းစောက်ချ၍ ပြပုံ။ သ,အာ,ဥ,ရေ,စာ,ကမ္မေ,ဟာ,ရေ, ဣန္တိ ရှစ်မျိုးသိ။ ၁။ ။ သဟဇာတမျိုး-၁၅ ၁။ ဟေတု၂။ သဟဇာတာဓိပတိ၃။ သဟဇာတ၄။ အညမည၅။ သဟဇာတနိဿယ၆။ သဟဇာတကမ္မ၇။ ဝိပါက၈။ နာမ်အာဟာရ ၉။ သဟဇာဘိန္ဒြိယ၁ဝ။ ဈာန၁၁။ မဂ္ဂ၁၂။ သမ္ပယုတ္တ၁၃။ သဟဇာတဝိပ္ပယုတ်၁၄။ သဟဇာတတ္ထိ၁၅။ သဟဇာတ အဝိဂတ …

ပဋ္ဌာန်းပစ္စည်းရှစ်မျိုးခွဲပုံ Read More »